Otehitzari Biraka

Gorputzen lengoaia bikaina ekitaldi berritsuan

Euskal dantza herrikoiek ez dituzte udan zehar frontoiak gehiegi animatzen, baina Jon Maia koreografoak performance ederra egin du berriz ere. 1937 gogoaren bidezidorretatik lanaren ondoren, OTEhiTZAri BIRAKA bere azken sorkuntzak modu dotorean itxi du “Le Temps d’aimer la danse” jaialdia. Ohituretan errotutako gorputzen adierazpen eder hori euskal pausoetara itzultzen da, eta irudi guztiz estetikoak argiztapen eta koreografia ezin hobeekin lagunduta ikus daitezke. Benetako plazera da, dantza isilaren bidez eta dantzarien pausoekin lilura sortzen duena. Goraino jasotzen dituzte hankak, eta xarma horrek irribarrea eragiten du, poztasun orokorraren adierazle. Hunkigarria da bukaera ere, zeinak Oteiza poetaren azken dantza gogorarazten baituen. Jon Maiak irekita dauzka ate guztiak aurrera egiteko eta modu ezin hobean menderatzen duen lengoaia garatzeko. Aurrerapauso horretan, ezinbestekoa da Jean Tamba koreografoaren bidea ere aipatzea, zeinak, bezperan, Afrikako mendebaldeko dantza tradizionalak dantza garaikiderantz eginiko bilakaeraren inguruan egin baitzuen hausnarketa (ikus 12. or.). Koreografo euskaldunak maila ona ageri du egungo dantzan, nahiz eta bigarren ikuskizun honek desengainatu egin ditzakeen 1937 gogoaren bidezidorretatik lanean bere lengoaia modernoarekin topo egin zutenak. Izan ere, Jon Maia istorio berri bat lengoaia zaharrarekin kontatu ahal izatearekin harro egon daitekeen arren, Kukai Dantzaren eta Tanttaka Teatroaren antzezpenak huts egiten du hitzari ematen  dion tartean; alegia, dantza zatikatu eta desagertu egiten da, bideo erabat berritsu bati tartea uzteko. Hizkuntza metaforikoa bere txanda noiz iritsiko zain dagoen bitartean, oso egokia suertatzen ez den off-eko ahots batek Oteizaren hitz batzuk esaten ditu, frantsesez, emozioak frekuentzia egokian ematera iritsi gabe. Hitz jario handiko bideo horrek pedagogia dokumentalaren papera betetzen du formari dagokionez, betiere Oteizaren ikuspegi artistikoaren funts opaku eta konplexua pribilegiatuz. Ea bada Jon Maiak aldarrikatzen duen itzal babesle horretatik ateratzen diren emozioek eta koreografiaren edertasunak lengoaia bikain hau zabaltzen laguntzen duten.

Rémi RIVIÈRE